Giữ nghề, nâng giá trị: Câu chuyện OCOP ở Thanh Hóa

OCOP theo chân du lịch

Thanh Hóa là một trong những địa phương có điều kiện tự nhiên đa dạng bậc nhất cả nước, với đầy đủ vùng đồng bằng, ven biển, trung du và miền núi. Chính đặc điểm này đã tạo nên nền tảng quan trọng để tỉnh phát triển chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) theo hướng phong phú về chủng loại, rõ nét về bản sắc và ngày càng gia tăng giá trị trên thị trường.

Tại nhiều địa phương trong tỉnh, OCOP không còn là câu chuyện riêng của từng xã, từng sản phẩm, mà đang dần hình thành chuỗi giá trị gắn với tài nguyên bản địa, sinh kế người dân và nhu cầu tiêu dùng hiện đại.

Ở khu vực đồng bằng, thế mạnh nông nghiệp được khai thác để phát triển các sản phẩm OCOP từ củ, quả tươi, gạo, miến gạo, trà thảo dược. Đây là nhóm sản phẩm có nguồn nguyên liệu ổn định, dễ chuẩn hóa chất lượng và phù hợp với thị hiếu tiêu dùng trong nước.

Vùng ven biển Thanh Hóa lại nổi bật với các sản phẩm chế biến từ thủy sản, trong đó nước mắm và mắm các loại là nhóm sản phẩm có bề dày truyền thống. Còn tại khu vực trung du, miền núi, các sản phẩm OCOP gắn với rừng và điều kiện tự nhiên đặc thù như măng khô, mật ong, thịt trâu gác bếp, miến rong, hàng thủ công từ tre, vầu, thảo dược đang dần tạo được chỗ đứng trên thị trường.

Theo đánh giá của các cơ quan chuyên môn, chính tài nguyên bản địa và yếu tố vùng miền là lợi thế cạnh tranh lớn nhất của OCOP Thanh Hóa, giúp sản phẩm có khả năng phát triển lâu dài.

Một hướng đi được Thanh Hóa chú trọng trong những năm gần đây là đưa sản phẩm OCOP gắn với hoạt động du lịch. Tại nhiều khu, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh, các gian hàng giới thiệu và bán sản phẩm OCOP đã được hình thành, tạo thêm không gian tiêu thụ cho sản phẩm địa phương.

Ông Hoàng Xuân Phong, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Công thương tỉnh Thanh Hóa cho biết, ngành công thương đã phối hợp với ngành văn hóa, thể thao và du lịch, cùng các hiệp hội, tổ chức đoàn thể để xây dựng các điểm bán hàng OCOP tiêu biểu tại thành phố Thanh Hóa, khu du lịch Sầm Sơn và một số điểm du lịch miền núi. Thông qua các kênh này, sản phẩm OCOP được giới thiệu trực tiếp tới du khách trong và ngoài nước, góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ, đồng thời quảng bá hình ảnh sản phẩm gắn với điểm đến du lịch của tỉnh.

Trong số các sản phẩm OCOP của Thanh Hóa, nước mắm Lê Gia của làng chài Khúc Phụ được xem là một điển hình cho hướng đi bài bản, dựa trên nền tảng giá trị truyền thống. Làng nghề Khúc Phụ có lịch sử hơn 200 năm làm nước mắm, nơi nghề biển và nghề mắm đã ăn sâu vào đời sống của nhiều thế hệ người dân.

Nước mắm Lê Gia

Trên nền tảng đó, ông Lê Anh – Giám đốc Công ty TNHH Lê Gia vốn là một kỹ sư từng có công việc ổn định với mức thu nhập cao, đã quyết định rời bỏ nghề để trở về quê hương, khôi phục và phát triển nghề làm nước mắm truyền thống của gia đình và làng nghề. Theo ông Lê Anh, lựa chọn này không chỉ xuất phát từ bài toán kinh tế, mà còn từ mong muốn gìn giữ một nghề truyền thống đang đứng trước nhiều thách thức.

Giữ phương pháp sản xuất truyền thống làm cốt lõi, Lê Gia đồng thời đầu tư bài bản vào bao bì, truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu. Việc sản phẩm đạt OCOP 5 sao quốc gia vừa là niềm tự hào, vừa đặt ra yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng, uy tín và trách nhiệm với nghề, với người tiêu dùng và với cộng đồng ngư dân địa phương.

Chuyển đổi số mở rộng đầu ra

Cùng với việc nâng cao chất lượng sản phẩm, nhiều chủ thể OCOP tại Thanh Hóa đã chủ động tiếp cận các kênh tiêu thụ hiện đại. Việc đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, xây dựng website và tổ chức bán hàng trực tuyến đang trở thành xu hướng phổ biến.

Ông Lê Đỗ Chinh, Giám đốc Công ty TNHH GRV Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, thương mại điện tử là kênh quan trọng giúp sản phẩm OCOP tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng, duy trì mối liên hệ giữa nhà sản xuất và khách hàng, đồng thời giảm chi phí trung gian.

Ở khối hợp tác xã, OCOP cũng góp phần tạo dựng niềm tin thị trường. Ông Lê Đình Tú, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông, Lâm nghiệp Bình Sơn cho biết, người tiêu dùng ngày càng tin tưởng các sản phẩm OCOP đã được chứng nhận, bởi quy trình kiểm soát chất lượng chặt chẽ của các cơ quan quản lý nhà nước.

Hiện HTX Bình Sơn có 4 sản phẩm OCOP, trong đó có trà sạch Bình Sơn và mật ong 4 mùa Bình Sơn đạt 4 sao. Việc có chứng nhận OCOP giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận thị trường trên phạm vi rộng hơn.

Không gian trưng bày sản phẩm OCOP của Thanh Hoá tại Hội chợ Mùa Thu 2025

Sau gần 7 năm triển khai, chương trình OCOP tại Thanh Hóa đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Bước vào giai đoạn 2025–2030, Thanh Hóa đặt mục tiêu có khoảng 1.000 sản phẩm OCOP được công nhận, trong đó ít nhất 10 sản phẩm đạt 5 sao quốc gia. Tỉnh cũng hướng tới 100% sản phẩm OCOP được truy xuất nguồn gốc, đăng ký thương hiệu và khoảng 30% sản phẩm được đưa lên các sàn thương mại điện tử quốc tế.

Cùng với đó, việc xây dựng Trung tâm OCOP Thanh Hóa được kỳ vọng sẽ trở thành đầu mối giới thiệu, quảng bá và kết nối sản phẩm OCOP trong và ngoài nước, góp phần hình thành không gian xúc tiến thương mại mang tính chuyên nghiệp.

Từ những sản phẩm gắn với làng quê, rừng núi và biển cả, OCOP Thanh Hóa đang từng bước khẳng định vai trò là một trong những động lực quan trọng của kinh tế nông thôn. Khi giá trị bản địa được khai thác đúng hướng và gắn với nhu cầu thị trường, OCOP không chỉ là danh hiệu, mà trở thành con đường phát triển bền vững cho nhiều địa phương trong tỉnh./.